Deze morgen kwam er een berichtje voorbij over een firma die levensgrote kartonnen afbeeldingen van familieleden aanbiedt. Om in de woonkamer te zetten bij eenzame mensen. Op zich een mooi en creatief idee, maar het illustreert ook wat COVID doet met onze maatschappij.
Eenzaamheid en stress zijn al jaren kenmerkend voor onze maatschappij, maar dit smerige virus zorgt ervoor dat de mentale problemen nog grotere pieken kennen dan besmettingen en ziekenhuisopnames.
Zelf ben ik als gepensioneerd psycholoog terug aan de slag gegaan om psychologische ondersteuning te geven aan mensen uit onderwijs en zorg. Niet dat ik dat zelf zocht, het komt gewoon op je af. Veel mensen worden gevraagd terug te komen om in te springen. En dan doe je dat.
Het probleem met psychologische hulpverlening is dat deze nog altijd voor een stuk in de taboesfeer ligt. Mensen hebben nog altijd het idee dat diegenen die bij een psycholoog in behandeling gaan, een beetje gek zijn, en hun eigen zaakjes niet op orde kunnen houden. Zwak zijn. Ouders hebben er minder problemen mee dat hun kind psychologische behandeling nodig heeft, dan dat ze het zelf nodig zouden hebben.
Nochtans moet men sterk zijn om zelf naar een hulpverlener te stappen, en de koe bij de horens te vatten. Therapieën zijn ook niet altijd gemakkelijk. Het vraagt doorzettingsvermogen om de confrontatie met jezelf aan te gaan. Te veel mensen stoppen op het moment “dat het wel gaat”, of wanneer ze denken “de rest kan ik zelf wel aan”. Niet dus, en na verloop van tijd komt alles weer boven water. Meestal in ergere mate.
Dat voortijdig stoppen kan er ook aan liggen dat je niet bij de juiste therapeut zit. Klinisch psychologen zijn tegenwoordig veelal gespecialiseerd in één bepaalde methode, en het kan best zijn dat dat niet de juiste is voor jouw specifieke noden. Het kiezen van de juiste therapeut kan een moeilijke oefening zijn. Maar stoppen of opgeven is nooit de juiste oplossing.
Wat wij momenteel geregeld zien is dat bij wijze van spreken de emmer overloopt. Mensen die al langere tijd matige angst of depressieverschijnselen hebben, maar er toch in slaagden zich zo goed en zo kwaad mogelijk in werk- en privésfeer te handhaven. De COVIDcrisis heeft echter voor gevolg dat compensatiemechanismen niet meer volstaan, de stress bouwt stelselmatig op en zij verzeilen in depressieve toestanden. Klassiek zal dan de eerste stap zijn dat zij in ziekteverlof gaan, en antidepressiva worden voorgeschreven. België is koploper wat betreft het gebruik van antidepressiva in de wereld.
Dat problemen lang kunnen sluimeren vooraleer ze aan de oppervlakte komen, werd nog geïllustreerd in een podcast van Radio 1: Wie was mama?, waarin een vrouw uitlegt hoe ze 36 jaar rondliep met onbewuste problemen rond de moord op haar moeder.
Het KCE (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg) publiceerde een nieuw rapport waarin de huisartsen worden gewaarschuwd voor het Post Intensive-Care Syndroom (PICS). Een geheel van lichamelijke, psychische en cognitieve problemen die zich voordien bij meer dan de helft van de patiënten die voor een zware indicatie lang op intensieve lagen. Daaronder: angst en depressie.
Belangrijk is daarbij te melden dat die problemen zich ook voordoen bij familieleden van patiënten. Een mens is van nature empatisch, en neemt het ongeluk van nauwe kennissen snel zelf op. Een man die door COVID lang op intensieve lag, getuigde dat zijn echtgenote nog meer moeilijkheden had dan hijzelf, ook toen hij reeds terug thuis was.
Wij kunnen met grote mate van zekerheid stellen dat COVID nog lang zal nazinderen in onze maatschappij. Zelfs met een vaccin zal het virus nog veel slachtoffers maken op psychisch vlak, en dit voor langere duur.
Vele mensen zullen nood hebben aan psychologische begeleiding. Maar psychologenbezoek is duur, zeer duur. En laat juist nu ook door COVID vele mensen hun inkomen zien dalen. De mutualiteiten betalen weliswaar in zekere mate terug, maar beperkt tot een aantal sessies, en de centra voor geestelijke gezondheid kampen met ellenlange wachtlijsten.
Zelf begeleid ik tijdelijk een aantal mensen op vrijwillige basis en gratis, maar dat is natuurlijk maar een druppel op een hete plaat. Of in Coronatermen: een partikel op een hete plaat.
Het wordt hoog tijd dat psychologische hulp op een correcte manier wordt terugbetaald. Ik stel mijn hoop op Frank Vandenbroucke, die toch al wat middelen heeft vrijgemaakt. Hij is ook verstandig genoeg om te beseffen dat een correcte terugbetaling minstens een deel van het massale gebruik van antidepressiva kan terugschroeven, en het ziekteverzuim omwille van depressie en burn-out kan tegengaan. Een Win-Win situatie eigenlijk. Een economist moet daar oren naar hebben.
Illustratie: Tijdschriftdepsycholoog.nl
